PC de Performansı ve işleyişi etkileyen 10 büyük hatayı biliyor musunuz?

[Admin]

Bilgisayarlarımızın günlük
kullanımı esnasında bilerek veya bilmeden çoğumuz hatalı
kullanımlar gerçekleştirebiliriz. Bu bazen yanlış bir tuşa basmak olabilir,
bazen bilgisayarımızın ortamının kötü oluşu, bazen de
farklı bir başka neden...

Özellikle yeni bilgisayar
kullanıcıları da bu tür hatalar yapmaktan korkarak sistemle baş
edemeyeceklerini düşünürler. Ama ne mutlu ki tesadüfen oluşan
hatalarda bile bir çıkış yolu var. Biz de kaçınmanız gereken
şeyleri derleyerek en sık karşılaşılan sorunları ve yapmanız
gerekenleri bir araya getirdik.

Elektrik kesilmeleri ve voltaj değişimine
önlem almamak



Bilgisayarı fiziksel olarak doğrudan
etkileyen ve zarar veren en önemli durum elektrik kesintileri ve voltaj değişimleridir.
Mesela fırtınalı bir günde gök gürledikçe elektrik kesintisi
olacağını öngörüp sisteminizin tehlike altında olduğunu
düşünerek bilgisayarı kapatmayı aklınızdan geçirebilirsiniz.
Tehlike olasılığı doğru olsa da, aslında fırtınalı bir
günün elektrik kesintisinin yaşandığı sıradan herhangi bir
günden farkı yoktur. Zararı veren bizzat kesintinin kendisi ve aniden geri
gelişidir. Yani bu kesilme ve geri gelişler çok hızlı olduğunda yaşanan
dalgalanma tehlikenin ta kendisidir. Benzer şekilde aynı elektrik hattına
bağlanan ve yüksek voltaj çeken bir saç kurutma makinesi, elektrikli
ısıtıcı veya klima da dalgalanmaya neden olabilir.

Eğer sık
elektrik kesintileri ve dalgalanmaya maruz kalan bir evde oturuyorsanız. Dalgalanmayı
gidermek için hem masaüstü hem de dizüstü bilgisayarlar için
satılan önleyiciler mevcut. 50-60$ civarında harcama yaparak bir
çözüm bulmanız olası. Bu konuda da dikkat etmeniz gereken bir nokta
var. Çok ucuza bulabileceğiniz önleyiciler ilk dalgalanmanın ardından
kullanılamaz hale gelebilir ve bir yenisini almak durumunda kalabilirsiniz. Bunun
yanında daha sağlıklı bir çözüm için kesintisiz güç
kaynağı (UPS) almak daha doğru olabilir. Böylelikle UPS'de depolanan
güç sayesinde bilgisayarınızı normal yollardan kapatmanız için
fazla fazla zaman bulabilirsiniz.

Güvenlik duvarı olmadan internette
sörf



Çoğu ev kullanıcısı bilgisayarlarını
ADSL ile internete bağlayıp doğrudan sayfalar arasında sörf yapmaya
başlar. Ancak gerekli güvenlik düzenlemelerini yapmadan sayfalarda dolanmak
aslında tehlikeye davet çıkarmaktır. İnternete bağlı olan her
bilgisayarın bir güvenlik duvarı arkasında yer alması güvenlik için
önemli. Hele ki bir ağ üzerinde yer alıyorsanız bu durum çok daha fazla
önem arz eder. Her şekilde ister Windows'un kendi güvenlik
duvarını isterseniz ZoneAlarm benzeri üçüncü parti bir diğer
güvenlik duvarını kurmak virüs ve olası saldırıların
önüne geçecektir.

Elbette bilgisayarınızda bir Güvenlik
Duvarı yazılımının olması da tek şart değil. Kontrol için
sürekli açık halde olması ve ayarlarının iyi yapılması da
gerekir.

Antivirüs / antispyware kullanmamak, güncellememek
<br
/>

Bir önceki maddeyle de bağlantılı olarak hemen eklemek gerekir.
Eğer bilgisayarınızda güvenliği artırmak istiyorsanız mutlaka bir
antivirüs ve casus yazılımları engelleyen (ve temizleyen) anti-spyware
yazılımlar bulundurmalısınız. Evet kabul, bazen her programı
engellemeye çalışan ve size "bu program tehlikeli olabilir" benzerinde
uyarılar çıkaran bu yazılımlar can sıkıcı hale gelebiliyor. Yine
de sık kullanacağınız bu programları antivirüs programının
"güvenilir" listesine alıp sisteminizde bir virüs temizleyici/engelleyicinin
bulunmasına mutlaka izin vermelisiniz.

Çoğu antivirüs programı
da üyeliğin yenilenmesi ve virüs veritabanının güncellenmesi için
periyodik olarak ücretler talep eder. Bu durumun üstesinden gelmeyip programları
kaldırma yoluna giderseniz, mutlaka kısa süre içerisinde trojan, virüs,
solucanlar ve benzeri zararlı internet neşriyatından da nasipleneceksiniz demektir.
Hatta kendi bilgisayarınızı enkaz haline getirmeyi bırakın, sizin
üzerinizden başkalarına da benzer şeylerin yayılması adına bir
ortam hazırlamış olursunuz.

Casus yazılımlar bir diğer baş
belası. Basit anlamda kendilerini size farkettirmeden arka planda bilgisayarınıza
kurarak sizden bilgi toplarlar. Topladıkları bu bilgileri de (genellikle internette
yaptığınız aktivitelerle ilgilidir) casus yazılımı yaratana geri
gönderirler. İster virüs, ister casus yazılım olsun her ikisi için de
bilgisayarınızda bu belalarla baş edebilecek yazılımları kurmanız
ve sık sık güncellemelerini yapmanız gerekir. Hemen hemen hepsinde
otomatik güncelleme seçeneği zaten yer alır. Bana birşey olmaz demeyin. Bir
iki günde bilgisayarınızın performansını önemli ölçüde
azaltırlar.

Çok fazla program kurmak kaldırmak ve beta
yazılım



Yenilikleri çok yakından takip etmeyi veya yeni
şeyler denemeyi seviyor olabilirsiniz. Bu da bilgisayarınıza çok sayıda yeni
program kurduğunuz veya kaldırdığınız anlamına gelir. Özellikle
beta aşamasındaki yazılımlar genellikle ücretsizdir ve çıkacak olan
nihai sürümü denemeniz için size erken bir şans tanınır. Yeni
özellikleri merak edenler de bu kurulumları yaparlar. Aynı zamanda internette pek
çok ücretsiz veya limitli kullanıma izin veren üçüncü parti program
da yer alıyor. Biliyoruz siz yapmazsınız ama internetteki warez sitelerinden
"korsan" yazılımlar alıp kuran kullanıcılar da var.
<br
/>Beta sürümler henüz tamamlanmadıkları için hata
barındırmaları olasıdır. Kaldı ki çoğu zaman programların
son sürümlerine dahi yamalar çıkartılarak daha kararlı hale gelmeleri
sağlanır. Sistem kaynaklarını ne derecede kullandıkları, kayıt
defterine bıraktıkları parçalar ve olası yan etkileri de meçhul. Standart
bir ev kullanıcısının bu sürümlere rağbet etmemesi daha
sağlıklıdır.

Öte yandan kötü yazılmış
program parçaları veya kasıtlı olarak programların içine
gömülen casus yazılımlara sahip uygulamalar da zamanla size
sıkıntı yaratabilir. Korsan yazılımlarda bu risk çok daha
fazladır.

Lisanslı ürünleri kullansanız dahi çok fazla
sayıda kurulum ve kaldırma yapıldığında kayıt defteriniz de
şişecektir. Çünkü her kaldırma işlemi, programa dair tüm bilgileri
Windows'un kayıt defterinden silmeyebiliyor. Bunlar da zaman içerisinde
biriktikçe sistemin yavaşlamasına yol açıyor. Dolayısıyla
ihtiyacınız olmayan bir programı "bakalım neymiş bu, bir
deneyelim" diye kurmak doğru değil. Ne kadar az kurulum/kaldırma o kadar
performanslı bir sistem...

Dolu disk ve disk birleştirme (defrag) yapmamak<br
/>

Bilgisayarınıza kurduğunuz ve kaldırdığınız her
program (hatta herhangi basit bir veri kopyalama, silme işlemi), sabit diskiniz üzerinde
ufak tefek boş alan kırıntıları yaratır. Zaman içerisinde bu
kırıntıların süpürülmesine ve kullanılabilir hale getirilmesine
yarayan disk birleştirme işlemi yapmadığınızda da performans
düşer. Şu örnekle açıklık getirelim:

Diyelim ki
kurduğunuz bir program diskte 5 birimlik (cluster) yer kapladı. Daha sonra bunu sildiniz.
Yeni kuracağınız veya kopyalayacağınız program ya da veri 8 birim
olsun. Bunun ilk 5 birimi sildiğinizde açılan yere, kalan 3 birimi de boş bulunan ilk
yere atılır. Yani bir programın bilgileri farklı farklı bölgelerde yer alabilir.
Sabit diskinizin okuyucu kafası da ilgili programın bilgilerini farklı noktalardan
alacağı için bir yavaşlama (performans düşüşü) meydana gelir.
Bu nedenle uzun süre disk birleştirme yapılmayan sistemler iyice yavaşlar.<br
/>
Disk birleştirme işlemi için Windows'un sistem araçlarındaki
kendi birleştiricisini veya üçüncü parti bir programı kullanabilirsiniz.
Böylelikle parçaları bir araya getirip sisteminize soluk aldırmış
olursunuz.

Sabit diskinizin tıkış tıkış dolu olması da yine
performansı doğrudan etkiler. Çoğu program geçici dosyalar yaratır ve
ekstradan boş alana ihtiyaç duyarlar. Bunun için disk temizleme
araçlarını kullanabilir veya bilgisayarınızdaki gereksiz dosyaları
kendiniz silebilirsiniz.

[Admin]

Her eklentiyi açmak



Üzerinde
eklenti barındıran yeni bir e-posta, çoğu kullanıcı için beklenmedik
bir hediye gibidir. Hemen açıp içinde ne olduğuna bakmaya
çalışırlar ve hatta bunun için sabırsızlanırlar. Ama aslında
verilmesi gereken tepki, kapınıza bırakılan şüpheli bir paketin
içinde kötü bir şeyler olabileceği kaygısını taşımaktır.
Çünkü e-posta ile gelen eklentiler belki de verilerinizi, sistem klasöründen
dosyaları silebilir veya önce size, sonra da adres defterinizi kullanarak
arkadaşlarınıza virüs gönderebilir. Gelen e-posta bir
arkadaşınıza aitmiş gibi de görünebilir. Virüs yazanların ne
kadar hilebaz olduğunu bilmiyor olabilirsiniz. Dikkat etmekte fayda var.

En
tehlikeli eklentiler çalıştırılabilir (mesela exe, cmd vb. uzantılı)
dosyalardır. Bunun yanında sıklıkla karşılaşılan doc
uzantılı bir Word dokümanı veya xls uzantılı bir Excel belgesi de
çeşitli program parçalarını (script) çalıştıran bazı
tanımlamalar (makro) içerebilir.

txt uzantılı metin dosyaları veya
gif, jpg, bmp gibi resim dosyalarının da güvenli olduğunu
düşünmeyin. Virüs içeriyor olabilirler. Öte yandan dosya uzantısı
gizlenmiş veya değiştirilmiş de olabilir. Her durumda bir antivirüs üzerinden
dosyaları geçirmekte fayda var.

Her linke tıklamak

<br
/>
E-posta ile gelen eklentileri açmak bir fare tıklamasının
başınıza açacağı dertlerin hepsini kapsamıyor. Dahası da var...
Gelen mesajlardaki linklere tıklamak ve ilgili web sayfalarına gitmek yine size
sıkıntı yaratabilir. Üzerinde ActiveX gömülü olan veya çeşitli
program parçacıkları (script) yardımıyla bazı kötü niyetli
eylemlerde bulunan web siteleri, sabit diskinizde veri silmekten tutun backdoor denilen ve
bilgisayarınıza sızılabilmesi için arka planda bir açık bırakan
programlara kadar bilgisayar korsanlarına koz verebiliyorlar.

Yanlış bir
linke tıklamak sizi pornografi, korsan müzik veya yazılım sayfaları gibi
uygunsuz içeriğe sahip bir sayfaya da yönlendirebilir. Özellikle de iş yerlerinde
bu durum pek hoş karşılanmayacaktır. Daha da ötesi phishing denilen sanal
dolandırıcılık yöntemleri de genellikle bu yolla yapılıyor ve sizi
alakasız bir siteye gönderiyorlar.

Bu durumun ne yazık ki çok kesin
güvenlik çizgileri yok. Zaman içerisinde hangi linklerin reklam,
dolandırıcılık veya sahte olduğunu anlamanız daha da kolay
olacaktır. Tecrübe önemli. Ama yine de yapmanız gereken şey oldukça
kolay. Her gördüğünüz linke tıklamamalısınız. En basit
önlem olarak bir linke tıklamadan fareyi üzerine getirip durum çubuğu
üzerinde gideceğiniz adresin neresi olacağına bir göz atabilirsiniz.
<br
/>Paylaşım



Aileniz size çocukluktan beri
"paylaşmanın" iyi bir şey olduğunu öğretmiş olabilir. Ama
eğer ağ üzerindeki bir bilgisayarda çalışıyorsanız bazı
şeyleri paylaşıma açmak sizi tehlikeye de sürükleyebilir.
Dosyalarınızı veya yazıcınızı paylaşıma
açtığınızda diğerleri de uzaktan bağlanarak bilgisayarınıza
ve dolayısıyla dosyalarınıza erişebilirler. Herhangi bir paylaşım
klasörü açmadığınızda bile Windows kurulu sistemlerde
"yönetici seviyesinde" her sürücünün kök dizinine
ulaşılmasını sağlayan gizli bir paylaşım açılabilmektedir.
Kısacası işinin uzmanı bir korsan bir şekilde bu ağa
sızdığında sizin tüm bilgilerinize de ulaşabilir. Yapılan en
büyük hata da yine sabit diskinizdeki tüm sürücüyü
paylaşıma açmaktır.

Zorunlu haller dışında
bilgisayarınızı dosya ve yazıcı paylaşımına açmayın.
Özellikle de halka açık bir mekanda kablosuz internet erişimi
sağladığınızda bu daha da önem kazanır. Bunu kapatmak için
kontrol panelinden girerek paylaşımla ilgili bölümden ilgili seçeneği
işaretlemeniz yeterli olacaktır.

Eğer dosya erişimine izin vermek
durumundaysanız da paylaşım seviyesi tanımlamakta fayda var.
Kullanıcı hak ve izinleri tanımlayarak dilediğiniz kişilerin erişim
hakkına sahip olmasını sağlayabilirsiniz. Öte yandan ağdaki
hesabınızın ve yönetici hesabının kolay bulunabilecek şifrelere
sahip olmaması da önemli.

Hatalı şifre seçimleri

<br
/>
Çok basit ve bildik gelse de halen en sık yapılan hatalardan biridir.
Doğum tarihi, tuttuğunuz takımın kuruluş yılı, ad veya
soyadınız gibi bilinmesi çok kolay şifreleri seçmek sizi sıkıntıya
sokabilir. Bilgi işlem departmanında ağ yöneticilerinin sizi karmaşık
şifre almaya zorladığı bir ağa bağlı olmasanız bile kişisel
bilgisayarınızda ve hatta şifre kullandığınız hemen her yerde
kuvvetli şifreleme yapmanız gerekir.

Daha uzun şifrelerin
kırılması da daha zordur. Dolayısıyla üşenmeden kendinize en az
sekiz (mümkünse 14) karakterlik bir şifre belirlemelisiniz. En popüler şifre
çalma işleri sözlük yöntemiyle gerçekleşir. Yani önce
sözlüklerde yer alan kelimeler kontrol edilir. Dolayısıyla şifrelerinizde rakam
ve harflerin, hatta sembollerin bir arada yer aldığı kombinasyonları
denemenizde fayda var.

Anlamsız bir dizi oluşturan karakterler kuvvetli
şifrelere örnek verilebilir ama hatırlaması da zordur. En büyük hata ise
hatırlayamayacağınızı düşünerek bu şifreleri bir yerlere
yazmaktır.

Nasıl uzun şifre üretirim diye düşünenler
için örnek bir düşünce tarzını iletelim. Size özgün akılda
kalıcı cümleleri şifreleyebilirsiniz. Mesela "2008 benim altın
yılım olacak" ifadesini "2b8b6nyo" şeklinde yazmak buna
örnek gösterilebilir.

Yedekleme yapmayı ihmal etmek

<br
/>
Tüm bu bahsettiğimiz genel hatalardan kaçınıyor olsanız bile
bilgisayar korsanlarının donanımsal bir hatadan faydalanarak
bilgisayarınıza sızdığını varsayalım. Ki bu da olabilecek bir
durumdur. Böyle durumlar başta gelmek üzere bilgisayarınızın
çökmesi halinde de eski verilerinize tekrardan ulaşamayacak olmanız
sıkıntı vericidir. Bu durumla en çok bilgisayarı formatlayıp yeni sistemi
kurduğumuzda yüzleşiriz. Bir bakarız masaüstü
kısayollarımız, tarayıcımıza eklediğimiz favori web adresleri ve
daha pek çok şey uçup gitmiş.

Çoğu kullanıcı yedek
alması gerektiğini bilir ama genellikle almaz. Ya da alanlar da bu işi düzenli
olarak yapmazlar. Windows'un kendi içerisinde yedek almaya yarayan
araçları mevcut. Aynı zamanda elbette bu işi otomatik olarak yapan
üçüncü parti yazılımlar da mevcut. Alacağınız yedekleri
bilgisayar üzerinde değil farklı bir ortamda (CD, DVD, harici sabit disk vb) tutmakta
fayda var. En kötü ihtimalle birkaç parçaya böldüğünüz (C, D
vb.) sabit diskinizde, Windows'un kurulu olmadığı sürücüye
yedek dosyalarınızı bırakmak işinize yarayacaktır. Böylelikle
Windows'un olduğu sürücü formatlansa bile diğer tarafta
dosyalarınız korunacaktır.

Buna ek olarak "ghost" ve
"clone" denilen programlar yardımıyla sisteminizin komple yedeğini
alarak tekrar geri getirme yoluna da gidebilirsiniz. Böylelikle yeni baştan bir sistem
kurulumu yapmak yerine daha hızlıca geri dönüşü sağlayabilirsiniz.